Tìm hiểu văn hóa Nhật Bản: Các sản phẩm cho cuộc sống

Nhật Bản là 1 quốc gia đảo nên có nhiều nét văn hóa đặc trưng trong cuộc sống thường ngày. Lần này, chúng tôi xin giới thiệu 1 vài sản phẩm được sử dụng trong cuộc sống hàng ngày tại Nhật Bản.

Con dấu

Tại Nhật, con dấu được sử dụng để thay thế cho chữ ký nên thường được khắc gọn nhẹ để tiện mang theo bên mình. Hầu hết các con dấu sẽ được làm bằng gỗ, nhưng đôi khi được làm bằng ngà hoặc đá. Có 2 loại con dấu, 1 loại sẽ được đăng ký tại văn phòng hành chính của thành phố được gọi là “Jitsuin" và loại khác được gọi là “Mitomein". Con dấu “Jitsuin" được sử dụng khi cần đóng dấu vào các văn bản hành chính hoặc hợp đồng quan trọng. Con dấu “Mitomein" được sử dụng thường xuyên trong cuộc sống, từ việc đóng dấu vào các văn bản của công ty cho đến việc đóng dấu mua bán hàng hóa trong cuộc sống hàng ngày. Hầu hết các con dấu “Mitomein" đều được làm sẵn, nhưng các con dấu “Jitsuin" thì lại thường được đặt chạm khắc theo chọn lựa của người sử dụng.

Danh thiếp

Danh thiếp thì không thể thiếu khi đi làm việc tại Nhật Bản. Trong công việc, khi lần đầu tiên đi gặp một đối tác mới thì việc trước tiên là trao đổi danh thiếp để đọc được chính xác tên Họ của nhau. Vì có nhiều cách đọc bất qui tắc trong cách viết tên của người Nhật nên danh thiếp sẽ được ghi đầy đủ các thông tin cần thiết. Cách trao danh thiếp là bắt đầu từ người trẻ hơn, hoặc từ người cấp dưới. Để thể hiện sự tôn trọng với người đối diện, thường sẽ sử dụng cả hai tay khi trao và nhận danh thiếp.

Giấy Nhật Washi

Washi là một loại giấy được làm theo phương pháp truyền thống lâu đời của Nhật. Washi được làm từ vỏ của các loại cây Kozo và Gambi để tạo ra loại giấy chất lượng cao lưu giữ được lâu năm. Washi được nhiều người trên thế giơi yêu thích vì vẻ đẹp, sức hấp thụ mực, sự bền chắc và trên cả là nỗ lực kế thừa phương pháp làm giấy của các nghệ nhân Nhật Bản.

Đũa

Rất nhiều quốc gia ở Đông Á sử dụng đũa, nhưng hầu như đũa thường được sử dụng kết hợp với muỗng, có lẽ chỉ ở Nhật có truyền thống không sử dụng muỗng chung với đũa khi ăn cơm. Có một số điều cấm kỵ trong cách sử dụng đũa tại Nhật. Ví dụ như việc khều đũa trên đĩa ăn để chọn miếng ăn, xỏ đũa để lấy thức ăn mà không gắp và giao nhận thức ăn qua lại bằng đũa là những điều bị cho là mất lịch sự trong phép dùng đũa. Hầu hết đũa Nhật Bản được làm bằng gỗ, tre hoặc nhựa và trong các nhà hàng thường sử dụng đũa dùng một lần.

Khăn bọc tặng phẩm Furoshiki

Furoshiki là một miếng vải vuông để bọc tặng phẩm khi mang đi tặng. Vào thời đại Nara (710 – 794) đã dùng vải để bọc đồ, nhưng phải đến thời đại Muromachi (1336 – 1573) mới bắt đầu gọi là Furoshiki. Furoshiki có nghĩa là miếng vải bọc quần áo thay ra khi đi nhà tắm công cộng. Vào thời kỳ Edo (1603-1868) các thương nhân bắt đầu sử dụng nó để bọc và mang sản phẩm của họ đi tới gặp khách hàng. Gần đây, vì Furoshiki ngày càng có nhiều thiết kế đẹp mắt và hợp thời trang và đặc biệt thân thiện với môi trường hơn các loại túi giấy và nilon nên furoshiki đang được yêu thích trở lại.

Rèm treo Noren

Noren là một bức màn làm bằng vải được treo ở lối ra vào của một cửa hàng. Cho đến thời kỳ Muromachi (1336 – 1573) Noren được sử dụng đại trà như là 1 lá chắn để ngăn hơi lạnh xâm nhập vào trong ngôi nhà. Dần dần, các cửa hàng bắt đầu đưa vào sử dụng kèm với tên cửa hàng được in trên đó. Ngày nay, Noren đã trở thành một biểu trưng cho thương hiệu của một cửa hàng. Thậm chí Noren còn thân thiện với người Nhật đến mức người ta gọi việc mở tiệm kinh doanh mới là “đưa Noren ra" hoặc mở thêm chi nhánh mới gọi là “chia Noren ra".

Quạt

Trong thời kỳ Heian (794 – 1185), loại quạt gấp với cánh quạt được làm bằng các phiến gỗ mỏng của cây Bách đã được đưa vào sử dụng. Quạt gấp đã trở nên rất được yêu thích trong giới quý tộc cho các mục đích nghi lễ hoặc trang trí. Sau đó tầng lớp Võ sỹ cũng bắt đầu sử dụng nó để thay cây gậy chỉ huy. Sau khi bước vào thời kỳ Edo (1603 – 1868) thì quạt giấy bắt đầu được giới bình dân đưa vào sử dụng để làm mát trong mùa hè. Do quạt gấp với kiểu dáng xòe rộng lên phía trên sau khi mở ra nên được cho là vật mang lại điều may mắn.

Bàn tính

Nói về kỷ nguyên của bàn tính thì vào thời Hy Lạp cổ đại đã sử dụng một vật tương tự bàn tính để tính toán. Bàn tính của Nhật Bản ngày nay có một hạt ở hàng trên và bốn hạt ở hàng dưới. Bàn tính có tác dụng nâng cao khả năng ghi nhớ, nên việc phổ cập máy vi tính gây ra sự thoái hóa việc sử dụng bàn tính là điều rất đáng tiếc.

Búp bê Kokeshi

Kokeshi là một con búp bê con gái điêu khắc bằng gỗ với thiết kế đơn giản. Một con búp bê kokeshi điển hình sẽ có hình dáng là hình trụ với đầu tròn và không có chân tay. Giữa đầu và thân được phân biệt bằng 1 rãnh khoét sâu vào trong. Phần đầu được vẽ tóc và khuôn mặt được trang điểm theo ý nghệ nhân, phần thân được vẽ kimono với nhiều màu sắc xinh đẹp. Búp bê Kokeshi ban đầu được sản xuất ở vùng Tohoku dưới dạng đồ chơi của trẻ em, nhưng về sau được làm thành quà lưu niệm và bán tại các khu nghỉ dưỡng suối nước nóng.

Búp bê Nhật Bản

Tại Nhật Bản, từ thời xa xưa búp bê không phải là đồ chơi của tre em mà được sử dụng để thế thân cho trẻ em tránh bệnh tật hoặc các điều rủi, xấu xa.

Kimono

Vào thời Heian (794 – 1185) Kimono được gọi là Kosode và dường như được dùng như là đò lót mặc dưới các quần áo khi ở nhà. Vào hậu kỳ thời Muromachi (1336 – 1573), kimono đã không còn là đồ lót nữa mà được mặc như trang phục bình thường. Vào giữa thời Edo (1603 -1868), kimono bắt đầu được thiết kế cách điệu với các hoa văn rực rỡ và Obi (đai lưng) to bản hơn. Lúc đầu, những bộ kimono được thiết kế với gấu áo rất dài quét lê thê trên mặt sàn, nhưng do sự vướng víu của nó nên dần dần người ta đã điều chỉnh chiều dài bằng cách rút ngắn nó lên bằng với chân, phần chiều dài dư thừa sẽ gấp chồng lại tại bụng và cố định bằng obi (đai lưng). Obi này sẽ quấn 2 vòng quanh eo sau đó thắt lại phía sau lưng với nhiều kiểu dáng khác nhau. Dĩ nhiên, những nút thắt obi phồng lên rất to là 1 cách trang trí khi mặc chứ không phải để cất đồ trong đó như 1 số người nước ngoài lầm tưởng. Ngày nay, phụ nữ chỉ mặc kimono cho những dịp đặc biệt như ngày tết hoặc tiệc quan trọng.

Gốm Sứ

Gốm và Sứ có phương pháp sản xuất và sử dụng tương tự nhau nên tại Nhật Bản chúng được gọi chung là đồ gốm sứ. Cùng với sự thịnh hành của các loại tách uống trà, đồ gốm phát triển mạnh nhất vào thời kỳ Momoyama (1573-1603). Địa phương gọi là Seto ở tỉnh Aichi là khu vực sản xuất gốm nổi tiếng nhất, nên “Setomono" (nghĩa là đồ của Seto) đã trở thành danh từ chung để chỉ các đồ gồm sứ. Những đồ sứ được sản xuất tại thành phố Arita của khu vực Kyushu, được một công ty của Anh tên East India Company (EIC) xuất khẩu sang châu Âu từ cảng Imari đã được coi như những tác phẩm nghệ thuật và được đánh giá rất cao.

Sơn mài

Sơn mài được Nhật Bản xuất khẩu sang châu Âu từ thế kỷ 16 nên tại Châu âu vẫn có 1 số nơi gọi sơn mài là “Japan". Đồ sơn mài sử dụng nhựa cây sơn mài đậm đặc hòa với bột vẽ tạo ra nguyên liệu sơn. Từ xa xưa, Sơn mài được sử dụng không chỉ ở Nhật Bản mà còn ở châu Á trên 2000 năm trước. Một trong những kỹ thuật nổi tiếng nhất của sơn mài Nhật Bản là được gọi là Makie. Sau khi nghệ nhân sơn sơn mài lên sản phẩm, trước khi chúng khô sẽ rắc vàng đã dược cán mỏng lên các bộ phận cần thiết theo chủ ý, quy trình này sẽ được lập đi lập lại nhiều lần để tạo độ bền chắc cũng như độ tương phản khác nhau giữa các họa tiết và cuối cùng là đánh bóng sản phẩm để hoàn tất thành phẩm.